foto-kleurmanagement

Kleurmanagement in de fotografie

Bij het fotograferen neemt ons oog kleuren en helderheden anders waar dan hoe de camera dit vast legt. Ook bij de weergave van een digitaal bestand op de monitor van de computer kan de weergave en onze waarneming afwijken van de uiteindelijke afdruk. Toch is het prettig als je vooraf weet wat je straks in je foto te zien krijgt. kleurmanagement houdt zich bezig met voorspelbare weergaven van kleuren en helderheden.

Betrouwbaar waarnemen en weergeven.

Onze waarneming wordt onder andere beïnvloed door de kleur en helderheid van de omgeving. Als je ‘s avond in een donkere kamer naar de televisie kijkt lijkt het alsof deze erg veel licht geeft. Maar overdag lijkt het juist alsof dezelfde televisie erg weinig licht geeft. Dat komt omdat onze waarneming zich aanpast aan de helderheid en kleur van de omgeving. Het is dus van belang dat je de ruimte waarin je een beeldscherm beoordeelt betrouwbaar is ingericht.

Ook apparaten hebben een probleem bij de weergave van kleuren. De mogelijkheden in de weergave van kleuren en helderheden van elk apparaat variëren. Op kranten papier kun je nooit dezelfde diepe zwarting of krachtige kleuren weergeven als op een hoge kwaliteit glans inkjet afdruk. Dit komt onder andere door het soort papier. De weergave op printers kan dus sterk variëren vanwege de specifieke beperkingen van deze apparaten. Dit geld ook voor monitoren en beamers.

Software kan de afwijkingen van de verschillende apparaten corrigeren. Het systeem probeert de verschillen in weergave automatisch zo goed mogelijk te corrigeren. Profileren is het beschrijven van de beperkingen van een apparaat. Kalibreren is het afstemmen van apparaten en software.

Kleurmanagement probeert de weergave van kleuren en helderheden zo goed mogelijk te corrigeren binnen de mogelijkheden van het apparaat.

Werkruimte

Om het foto’s goed te kunnen beoordelen is het van belang dat de monitor goed is ingesteld en ook de ruimte waar de monitor zich bevindt met de juiste hoeveelheid en kleur licht is verlicht. Plaats je monitor niet direct naast het raam of in een donkere kast. De helderheid en kleur van je omgeving moet aansluiten op de hoeveelheid licht van je monitor. Een 30 watt-TL buis op ongeveer 2 meter geeft ongeveer de juiste hoeveelheid licht. Een lichtintensiteit tussen 32 en 64 Lux.

Gebruik het liefst TL of PL verlichting, deze kun je namelijk in de juiste kleur kopen. Het daglicht geeft een kleur licht die we het meest gewend zijn. Deze kleurwaarde noemen we 5000 Kelvin. Kunstlichtbronnen hebben verschillende kleuren. Gloeilampen van 100watt geven ongeveer 3000 Kelvin en dat is behoorlijk oranje. Bij gloeilampen kunnen we niet alle kleuren even goed zien. Daarom beoordelen we afdrukken en afbeeldingen op een monitor het liefst bij daglicht. Er zijn speciale TL-buizen en PL-lampen die de kleur daglicht behoorlijk goed kunnen benaderen.

Afgedrukte foto’s beoordeel je meestal bij een grotere hoeveelheid licht. Voor het beoordelen van dia’s heb je speciale lichtbakken en voor het beoordelen van afgedrukte foto’s heb je speciale lichtkasten. Deze zijn natuurlijk ook voorzien van speciale lichtbronnen die aan kwaliteits eisen voldoen.

Monitor

Om de weergave op je monitoren zo goed mogelijk te corrigeren heb je een profiel nodig die de beperkingen van je monitor beschrijft. Met een speciaal meetapparaat en software kun je meten wat de mogelijkheden van je monitor zijn. Dit gebeurt in 2 stappen: Hardware kalibratie en software kalibratie.Eerst stel je met de knoppen op je monitor het apparaat zo goed mogelijk in zo dat deze zo dicht mogelijk in de buurt komt van een optimale weergave. Dit noem je hardware kalibratie.

De software toont kleuren op het beeldscherm en het resultaat wordt gemeten door de meetcel. Hiermee berekent de software het profiel van je monitor. Dit monitor-profiel wordt door de software op je computer gebruikt om de weergave zo goed mogelijk aan te passen aan de mogelijkheden van het apparaat.Er zijn ook alleen softwarematige manieren om een profiel van je monitor te maken. Bijvoorbeeld met het gratis programma Adobe Gamma. Hierbij krijg je een profiel die de helderheid, het contrast en kleurweergave van je monitor beschrijf. Dit is uiterst een beperkt systeem maar is beter als helemaal geen profiel.

Software

Elke software programma heeft zijn eigen kleurmanagement systeem en instellingen. Als het goed is moeten deze zo veel mogelijk op elkaar lijken, maar er zijn in praktijk kleine verschillen waar te nemen. Dit komt onderandere omdat de instel mogelijkheden per software programma verschillen.

Het systeemvan je computer bemoeit zich ook met kleurmanagement. Zo kun je bijvoorbeeld instellen dat een printer altijd met een specifiek profiel wordt gecorrigeerd. Dit kan je hele kleurmanagement systeem weer in de war brengen. De instellingen en mogelijkheden verschillen per versie van het systeem.

In Photoshop CS heb je veel mogelijkheden bij het corrigeren van de weergave van je kleuren. Het werken met AdobeRGB als werkruimte biedt voordelen maar vraagt ook uitgebreide kennis om dit goed te gebruiken.Bij een foute instelling kan er veel mis gaan.

In Photoshop Elements is dit gelukkig een stuk eenvoudiger. Bij de voorkeuren van de Editor en Organiser in Elements kies je bij “Bewerken” > “Kleurinstellingen” > “Kleuren altijd voor een computerscherm optimaliseren”. Dit geeft de grootste kans op een correcte kleurweergave bij het afdrukken van foto’s, het zelf printen of weergeven op een monitor. Hierbij wordt SRGB als kleurruimte gebruik . Er is minder kans dat het echt fout gaat.

sRGB-bestanden zijn prima af te drukken op alle printers en weer te geven in een monitor- of beamerpresentatie. Het vraagt geen speciale kennis van kleurmanagement.

De AdobeRGB bestanden zijn geschikt voor hoge kwaliteit drukwerk zoals inkjet printers of grafisch drukwerk op glans papier. De kleurruimte van de bestanden moeten altijd in Photoshop, de RIP of de printerdriver omgezet worden naar het printprofiel van de printer/papier.
Grafische professionals met voldoende kennis van kleurmanagement weten hoe zij deze bestanden moeten gebruiken. Zij kunnen in hoge kwaliteit drukwerk de beter kwaliteit van de bestanden optimaal benutten. Als de profielverwerking niet correct wordt ingesteld zal de kwaliteit van de bestanden juist vaak slechter worden weergegeven dan bij sRGB bestanden.

Printen

Het aanpassen van een printer gebeurt ook met een speciaal apparaat welke de beperkingen van het print-procédé in een profiel vast legt. Bij het maken van een printprofiel gaat het niet alleen om de mogelijkheden van je printer maar ook om die van het papier en de instellingen van je printerdriver. Voor elke verandering moet je dus een nieuw profiel maken.

Je printerdriver stel je in principe zo in dat je een zo hoog mogelijke kwaliteit krijgt. Je maakt dan met speciale software een afdruk van een testvel met daarop verschillende kleurvlakken. Het resultaat van deze afdruk meet je met een speciaal meetapparaat. Deze meet de beperkingen van je printer op de papiersoort. Deze gegevens worden bewaard in een print-profiel.

Softproofen

Als je een hoge kwaliteit monitor hebt ziet de weergaven van een foto er vaak mooier uit als op de uiteindelijke afdruk. Met softproofing in Photoshop CS en LIghtroom, kun je de weergave van je afdruk op je monitor simuleren. De kleurmanagement software leest het printprofiel en beperkt de monitor weergave tot de kleuren van het printprofiel.De weergave op je monitor sluit dan veel beter aan op de werkelijke afdruk.

Meer mail ons voor meer informatie of een speciale cursus over Kleurmanagement.